Κάμπο
Ιστορία
Στη συνέχεια της πόλης της Χίου προς Νότο, ο Κάμπος έχει την αρχή του στην εποχή της γενουατικής κυριαρχίας στο νησί (1346-1566 μ.Χ.) Μοναδικός στον ελληνικό χώρο, ο Κάμπος της Χίου είναι ένα ιστορικό και πολιτιστικό σύνολο που διατηρεί μέχρι σήμερα την ιδιαίτερη ταυτότητά του.
Πίσω από ψηλούς πετρόχτιστους τοίχους ο επισκέπτης ανακαλύπτει περιβόλια με εσπεριδοειδή, μεγαλόπρεπα κτίσματα με επιβλητικές σκάλες, στέρνες και πηγάδια με μάγγανα. Οι Γενουάτες που οργάνωσαν το εμπόριο της μαστίχας στα Μαστιχοχώρια, ξεκίνησαν στον Κάμπο τη συστηματική καλλιέργεια των εσπεριδοειδών. Γενουάτες άρχοντες, Βυζαντινοί τιτλούχοι και ντόπιοι πλούσιοι έμποροι που στην περίοδο πέντε περίπου αιώνων (μέχρι το 1822) αποτέλεσαν την ισχυρή άρχουσα τάξη με τίτλους ευγενείας, οικόσημα και διεθνή παρουσία στο εμπόριο, έχτισαν στον Κάμπο τη θερινή κατοικία τους και διαμόρφωσαν με τον αρμονικό συνδυασμό κατοικίας και παραγωγής, ένα μοναδικό περιβάλλον ζωής και εργασίας.
Κάμπου
Η Χίος και ο Κάμπος γνώρισαν μεγάλη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. Το 1822 όμως, στη σφαγή των κατοίκων του νησιού από τους Τούρκους ο Κάμπος ερημώθηκε, λεηλατήθηκε, οι ιδιοκτήτες του σκόρπισαν σ’ όλο τον κόσμο και τα περιβόλια πέρασαν σε άλλα χέρια. Ο καταστροφικός σεισμός του 1881 γκρέμισε όλους τους πύργους του Κάμπου και στα χρόνια που ακολούθησαν η περιοχή ξαναζωντάνεψε, στις θέσεις τους χτίστηκαν νέα, ωραία σπίτια στα πλαίσια μιας γενικότερης ανάκαμψης πριν και μετά την απελευθέρωση και την ένωση της Χίου με την Ελλάδα το 1912.
Σήμερα, ο Κάμπος διατηρεί τα βασικά χαρακτηριστικά του (περιβόλια, μαντρότοιχοι κ.α.) και τη ζωντάνια του. Ωστόσο, η φθορά των παλιών αρχοντικών, η αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και τα προβλήματα στην παραγωγή είναι εμφανή, παρά τις προσπάθειες που γίνονται και τα νομοθετικά μέτρα που έχουν ληφθεί για την προστασία του.
Ο επισκέπτης που θα περιπλανηθεί στα δρομάκια του, θα λυπηθεί με την εγκατάλειψη, αλλά και θα χαρεί με την αποκατάσταση πολλών ωραίων σπιτιών. Θα θαυμάσει μεγαλοπρεπείς εξώπορτες, βοτσαλωτές αυλές, περίτεχνα καμπαναριά. Θα συγκινηθεί από την ομορφιά της πέτρας και την τέχνη των ανθρώπων. Και θα διαπιστώσει ότι ο Κάμπος με το παρελθόν τόσων αιώνων, παραμένει ένα καταφύγιο ησυχίας και γαλήνης.
Κάμπου
Ο Κάμπος εκτείνεται νότια της πόλης σε μήκος 7 χλμ. και σε πλάτος 2 χλμ. και διασχίζεται από τους χείμαρρους Παρθένη και Κοκκαλά. Είναι χωρισμένος σε περιβόλια μέσου μεγέθους στρεμμάτων, μ’ ένα πολύπλοκο δίκτυο στενών δρόμων και με ψηλούς μαντρότοιχους. Μία πράσινη θάλασσα από πορτοκαλιές, μανταρινιές, λεμονιές, αλλά και ελιές, τσικουδιές, αμυγδαλιές.
Η γοητεία του περιπάτου στον Κάμπο υπάρχει έξω από τους βασικούς δρόμους κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, στα ήσυχα στενά δρομάκια, εκεί όπου ο επισκέπτης, πίσω από τους ψηλούς μαντρότοιχους, βλέπει μόνο τις κορυφές των δένδρων, ακούει τους ήχους του νερού που ποτίζει το περιβόλι και αναπνέει, την άνοιξη κυρίως, τα μεθυστικά αρώματα των ανθισμένων εσπεριδοειδών.
Κάμπου
Όταν ανοίξει η αυλόπορτα αποκαλύπτεται η πλακόστρωτη ή βοτσαλωτή αυλή, ένας άνετος υπαίθριος χώρος καθημερινής ζωής και εργασίας, με μεγάλα σκιερά δένδρα, όπως κουκουναριές, καρυδιές, φλαμουριές, λουλούδια, πηγάδι, στέρνα, πεζούλια και στη συνέχεια το ίδιο το περιβόλι. Το λειτουργικό αυτό πρότυπο που συνδέει στενά την κατοικία με την παραγωγή, επαναλαμβάνεται με μικρές παραλλαγές σε κάθε περιβόλι σ’ένα σύνολο 200 περίπου, που με τα χρόνια διαιρέθηκαν σε πολύ περισσότερα.
Το σύνολο αυτό, δεμένο με τους μαντρότοιχους των περιβολιών με την ίδια πέτρα με τις κατοικίες, εμπλουτισμένο με αρχιτεκτονικές και καλλιτεχνικές αξίες, είναι ένα σύνολο ιστορικό, αρχιτεκτονικό και περιβαλλοντικό με ιδιαίτερη σημασία στον ελληνικό χώρο.
Η Κατοικία
Οι πρώτες κατοικίες στον Κάμπο (της γενουατικής περιόδου) ήταν πύργοι. Κατά την περίοδο του 17ου και 18ου αιώνα τα κτίσματα αυτά μετασκευάστηκαν σε μεγαλοπρεπείς επαύλεις που συνέχισαν να έχουν το όνομα «πύργος».
Ήταν κτίσματα ψηλά με στέγες (2-3 ορόφων) , των οποίων τόσο οι όψεις, όσο και τα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι από το γνωστό τοπικό πωρόλιθο του γειτονικού χωριού των Θυμιανών. Τα κύρια δωμάτια (υποδοχής και ύπνου) βρίσκονταν στους ορόφους ενώ στο ισόγειο και σε παράσπιτα όλα τα βοηθητικά (αποθήκες, χώροι εργασίας κ.λ.π.). Χαρακτηριστικό στοιχείο των πύργων ήταν οι μεγαλοπρεπείς αυλόθυρες με το οικόσημο της κάθε οικογένειας στο κλειδί του τόξου. Αν και η αρχιτεκτονική των σπιτιών αυτών έχει πολλές επιρροές από μορφές και τρόπους κατασκευής του Βυζαντίου και της Δύσης, έχει δικό της ιδιαίτερο χαρακτήρα.
Τα διακοσμητικά στοιχεία, συνήθως γλυπτική στο μάρμαρο, εξαίρετης λαϊκής τέχνης, συναντά κανείς στα οικόσημα των εισόδων, στη στέρνα, στο πηγάδι, στους κίονες. Αλλά και η «θυμιανούσικη πέτρα» έδωσε θαυμαστά δείγματα τέχνης, που τα συναντάμε στις σκάλες , τα πεζούλια, στα ανοίγματα πορτών και παραθύρων. Έτσι, το περιβόλι του Κάμπου έγινε ένας ολόκληρος κόσμος με άψογες κατασκευές, μνημειακές μορφές, καλλιτεχνικές διακοσμήσεις που εκφράζει με το δικό του προσωπικό τρόπο τον πλούτο και το γόητρο της κοινωνίας που το κατοικεί. Μετά το σεισμό του 1881, που γκρέμισε όλους σχεδόν τους πύργους του Κάμπου, χτίστηκαν ξανά στην ίδια θέση, πάνω στα ισόγεια, νέες κατοικίες με ένα όροφο και ενιαίο όγκο. Οι κατοικίες αυτές, από την ίδια πέτρα με τα παλιά κτίσματα και τους μαντρότοιχους προσαρμόστηκαν πολύ ικανοποιητικά στον χαρακτήρα της περιοχής και αποτέλεσαν μια νέα φάση στην αρχιτεκτονική του Κάμπου.
Τα κτίσματα των τελευταίων δεκαετιών στον Κάμπο είναι ποικίλα στη μορφή και με συγκεχυμένες τάσεις στην αρχιτεκτονική τους. Μέχρι σήμερα, δεν στάθηκε δυνατόν να διαμορφωθεί άποψη για ένα νέο «πρότυπο» στον Κάμπο. Αξιέπαινες προσπάθειες είναι αυτές κάποιων ιδιοκτητών, οι οποίοι με ευαισθησία και αγάπη, ανακαινίζουν παλιά σπίτια και συντηρούν με πολλούς κόπους τα περιβόλια, δίνοντας ελπίδες και προοπτικές για το μέλλον.
(από το ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ “Κάμπος της Χίου” Της Φανής Αναιρούση & του Λεωνίδα Μυλωνάδη)
Κάμπο
Χρειάζεστε οδηγίες για το πως να πάτε από το Συγκρότημα μας στον Κάμπο?
Αυτός ο χάρτης θα σας βοηθήσει!